ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ կքննարկի Իրանը կրկին ռմբակոծելու հնարավորությունը, եթե Թեհրանն ուրանը հարստացնի մինչև «տագնապալի» մակարդակի։ Թրամփը հավելել է, որ կցանկանար տեսնել, թե ինչպես են Միջազգային ատոմային էներգիայի գործակալության կամ այլ հեղինակավոր աղբյուրի տեսուչները ստուգում Իրանի միջուկային օբյեկտներն անցյալ շաբաթավերջին դրանց ռմբակոծությունից հետո։               
 

«Ներդ­րում­նե­րի մեծ ներ­հոսք ա­պա­հո­վե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ են հիմ­նա­վոր, ինս­տի­տու­ցիո­նալ և օ­րենսդ­րա­կան բա­րե­փո­խում­ներ»

«Ներդ­րում­նե­րի մեծ ներ­հոսք ա­պա­հո­վե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ են հիմ­նա­վոր, ինս­տի­տու­ցիո­նալ  և օ­րենսդ­րա­կան բա­րե­փո­խում­ներ»
07.02.2020 | 01:58
«Ի­րա­տե­սի» զրու­ցա­կիցն է տն­տե­սա­գետ ԿԱ­ՐԵՆ ՍԱՐԳ­ՍՅԱ­ՆԸ։
-«Գազպ­րոմ Ար­մե­նիա» ըն­կե­րու­թյու­նում քն­նարկ­վում է գա­զի սա­կագ­նի վե­րա­նայ­ման հար­ցը և չի բա­ցառ­վում, որ ըն­կե­րու­թյու­նը դի­մի ՀԾԿ հանձ­նա­ժո­ղո­վին հա­մա­պա­տաս­խան հայ­տով։ Ե­թե նման հայտ ներ­կա­յաց­վի, ի՞նչ խն­դիր­նե­րի ա­ռաջ կա­րող ենք կանգ­նել:
-Ի­րա­վա­ցի եք, նման խո­սակ­ցու­թյուն­ներ վեր­ջին ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում շր­ջա­նառ­վում են, սա­կայն պետք է փաս­տել, որ ներ­կա պա­հին «Գազպ­րոմ Ար­մե­նիան» դեռևս գա­զի թան­կաց­ման հայտ չի ներ­կա­յաց­րել Հան­րա­յին ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը կար­գա­վո­րող հանձ­նա­ժո­ղով։ Ըստ ՀՀ կա­ռա­վա­րու­թյան աղ­բյուր­նե­րի՝ առ­կա է պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն առ այն, որ մինչև ապ­րի­լի 1-ը սա­կագ­նի փո­փո­խու­թյան հայտ չի ներ­կա­յաց­վի հանձ­նա­ժո­ղով։ Կա­րե­լի է ար­ձա­նագ­րել, որ տվյալ պա­հին թան­կաց­ման մա­սին ո­րո­շում առ­կա չէ, սա­կայն սա դեռևս չի նշա­նա­կում, որ ա­ռա­ջի­կա­յում կբա­ցառ­վի այդ­պի­սի թան­կա­ցու­մը։ Ու­զում եմ հի­շեց­նել, որ գա­զի գի­նը 15 դո­լա­րով ար­դեն իսկ բարձ­րա­ցել էր 2019 թվա­կա­նի հուն­վա­րի 1-ից (150-ից դար­ձել էր 165 դո­լար՝ 1000 խմ-ի դի­մաց), սա­կայն այդ թան­կա­ցու­մը չանդ­րա­դար­ձավ սպա­ռող­նե­րի վրա, քա­նի որ չե­զո­քաց­վեց «Գազպ­րոմ Ար­մե­նիա» ըն­կե­րու­թյան ներ­քին ռե­սուրս­նե­րի հաշ­վին: Ե­թե ապ­րի­լին «Գազպ­րոմ Ար­մե­նիա» ըն­կե­րու­թյան հայտն ամ­բող­ջու­թյամբ բա­վա­րար­վի ՀԾԿ հանձ­նա­ժո­ղո­վի կող­մից, ա­պա գա­զի գի­նը սպա­ռող­նե­րի հա­մար կա­րող է թան­կա­նալ մինչև 10 տո­կո­սի չա­փով:
-Ե­թե Ռու­սաս­տա­նը, ա­մեն դեպ­քում, գնա գա­զի գնի բարձ­րաց­ման, դա լի­նե­լու է տն­տե­սա­կա՞ն, թե՞ քա­ղա­քա­կան հաշ­վար­կի ար­դյունք։
-Սահ­մա­նին գա­զի գնի փո­փո­խու­թյուն ա­ռայժմ չի նա­խա­տես­վում, քա­նի որ տա­րես­կզ­բին «Գազպ­րոմ Ար­մե­նիան» հայ­տա­րա­րու­թյուն տա­րա­ծեց, որ 2020-ի հուն­վա­րի 1-ից Վրաս­տա­նի և Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նին գա­զի գի­նը կմ­նա 2019-ի մա­կար­դա­կին: Ինչ վե­րա­բե­րում է նա­խորդ տար­վա գա­զի գնի բարձ­րաց­մա­նը, կար­ծում եմ` դա ա­վե­լի շուտ քա­ղա­քա­կան, քան թե տն­տե­սա­կան հաշ­վարկ­նե­րի հետևանք էր, չնա­յած, միջ­պե­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում այդ եր­կու գոր­ծոն­նե­րը խիստ փոխ­կա­պակց­ված են:
-Գա­զի թան­կա­ցու­մը կհան­գեց­նի նաև շղ­թա­յա­կան թան­կաց­մա՞ն։
-Բնա­կա­նա­բար, գա­զի գի­նը ուղ­ղա­կիո­րեն կապ­ված է ինչ­պես բնակ­չու­թյան, այն­պես էլ տն­տե­սա­վա­րող սու­բյեկտ­նե­րի ե­կա­մուտ­նե­րի և ծախ­սե­րի հետ: Վեր­ջին­նե­րիս հա­մար գազն ար­տադ­րու­թյան կարևոր հում­քա­յին բա­ղադ­րիչ է, ու դրա թան­կաց­ման հետևան­քով կբարձ­րա­նա ար­տադ­րան­քի ինք­նար­ժե­քը, ինչն էլ իր հեր­թին կազ­դի շու­կա­յում դրա մր­ցու­նա­կու­թյան վրա։ Հատ­կա­պես կբարձ­րա­նա այն ար­տադ­րան­քի ինք­նար­ժե­քը, ո­րում գա­զի ծախ­սի տե­սա­կա­րար կշիռն ա­վե­լի մեծ է։ Տար­բեր հաշ­վարկ­նե­րով՝ ե­թե սահ­մա­նին գա­զի գի­նը թան­կա­նում է 10 %-ով, բնակ­չու­թյան ծախ­սե­րի վրա դա ազ­դում է մի­ջի­նը 5-6 %-ի չա­փով։ Ինչ վե­րա­բե­րում է բնակ­չու­թյա­նը, ա­պա վեր­ջին­ներս գրե­թե կրկ­նա­կի կտու­ժեն, քա­նի որ ստիպ­ված կլի­նեն ա­վե­լի շատ վճա­րել ինչ­պես սպա­ռած գա­զի, այն­պես էլ ար­դեն իսկ թան­կա­ցած ապ­րանք­նե­րի դի­մաց: Հետևա­բար, գա­զի գնի ցան­կա­ցած չա­փի թան­կա­ցու­մը բա­ցա­սա­բար կանդ­րա­դառ­նա Հա­յաս­տա­նի ամ­բողջ տն­տե­սու­թյան վրա։
-Գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը, երբ նոր էին ստանձ­նել երկ­րի կա­ռա­վա­րու­մը, խո­սում էին ան­գամ գա­զի սա­կագ­նի ի­ջեց­ման մա­սին։ Հի­մա, կար­ծես, հա­կա­ռակն է տե­ղի ու­նե­նում։
-Քա­նի որ գա­զի գի­նը սահ­մա­նում է Ռու­սաս­տա­նը, հետևա­բար ՀՀ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը ան­մի­ջա­կան լծակ­ներ չու­նի ազ­դե­լու սահ­մա­նին գա­զի գնի նվա­զեց­ման վրա: Սա­կայն, կար­ծում եմ, կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նի նվա­զեց­նե­լու սպա­ռո­ղին հաս­նող գա­զի վերջ­նա­կան գի­նը: Փաս­տա­ցի` գա­զը սահ­մա­նին ար­ժե 165 դո­լար, իսկ սպա­ռո­ղին այն վա­ճառ­վում է 290 դո­լա­րով: Այ­սինքն,՝ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը կա­րող է ազ­դե­ցու­թյուն ու­նե­նալ 125 դո­լար գնա­յին տար­բե­րու­թյու­նը կր­ճա­տե­լու հար­ցում: Այդ նպա­տա­կով անհ­րա­ժեշտ է նախ և ա­ռաջ աու­դիտ ի­րա­կա­նաց­նել «Գազպ­րոմ Ար­մե­նիա» ըն­կե­րու­թյու­նում և պար­զել գա­զի կո­րուստ­նե­րը, ա­նար­դյու­նա­վետ ծախ­սերն ու դրանց կր­ճատ­ման հաշ­վին նվա­զեց­նել նաև գա­զի գի­նը սպա­ռող­նե­րի հա­մար: Այս պա­հին նման գոր­ծըն­թաց դեռ չի ի­րա­կա­նաց­վել:
-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը նաև հպար­տո­րեն հայ­տա­րա­րում էին տն­տե­սա­կան հե­ղա­փո­խու­թյան մա­սին, բայց սո­վո­րա­կան մար­դիկ այդ «հե­ղա­փո­խու­թյան» ազ­դե­ցու­թյու­նը սե­փա­կան մաշ­կի վրա չեն զգում։ Դրան զու­գա­հեռ, հա­ճախ տար­բեր խն­դիր­նե­րով մար­դիկ ճա­նա­պարհ են փա­կում, կա­ռա­վա­րու­թյան շեն­քի դի­մաց ակ­ցիա­ներ են ա­նում։ ՈՒ՞ր մնաց տն­տե­սա­կան հե­ղա­փո­խու­թյու­նը:
-«Հե­ղա­փո­խու­թյուն» եզ­րույթն այդ­քան էլ տե­ղին չէ տն­տե­սա­կան ո­լոր­տի հա­մար: Կար­ծում եմ՝ կա­րե­լի է կի­րա­ռել, օ­րի­նակ, ա­ռա­ջան­ցիկ կամ կա­յուն տն­տե­սա­կան զար­գա­ցում եզ­րույ­թը։ Ինչևէ, հար­ցին անդ­րա­դառ­նա­լով նշեմ, որ հա­սա­րա­կու­թյան լայն շեր­տե­րը տն­տե­սա­կան ա­ճի շո­շա­փե­լի ազ­դե­ցու­թյունն ի­րենց վրա կզ­գան այն ժա­մա­նակ, երբ այդ ա­ճը լի­նի նե­րա­ռա­կան ու եր­կա­րա­ժամ­կետ: Բնա­կա­նա­բար, տն­տե­սա­կան ո­րո­շա­կի բարձր ակ­տի­վու­թյան պայ­ման­նե­րում ո­րո­շա­կի ո­լորտ­նե­րում ընդգրկված սու­բյեկտ­նե­րը հա­վե­լյալ օ­գուտ­ներ ստա­ցել են՝ օ­րի­նակ, մե­քե­նա­նե­րի առևտուր, խա­ղեր և զվար­ճու­թյուն­ներ, սա­կայն այս­պի­սի ա­ճի մո­դե­լը նե­րա­ռա­կան չէ և եր­կա­րար­ժամ­կետ հատ­վա­ծում Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սու­թյան հա­մար ա­վե­լի շատ խն­դիր­ներ կա­րող է ստեղ­ծել՝ հան­գեց­նե­լով տն­տե­սու­թյան ան­հա­մա­չա­փու­թյուն­նե­րի:
-Իշ­խա­նու­թյուն­ներն ա­սում են՝ կա­ռա­վա­րու­թյու­նը աշ­խա­տա­վարձ է բարձ­րաց­րել, թո­շակ է ա­վե­լաց­րել, բայց այս տար­վա սկզ­բից ու­ժի մեջ է մտել ԵԱՏՄ-ի նոր մաք­սա­տուր­քը, շուրջ 700 ապ­րանք թան­կա­ցել է, գա­զի սա­կագ­նի հա­վա­նա­կան բարձ­րաց­ման մա­սին է խոս­վում, այս ա­մե­նը, բնա­կա­նա­բար, շղ­թա­յա­կան թան­կա­ցում­նե­րի է հան­գեց­նե­լու, իսկ մի քա­նի հա­զա­րով ա­վե­լաց­ված թո­շակն ու աշ­խա­տա­վար­ձը ի՞նչ խն­դիր կա­րող են լու­ծել։
-Բնա­կա­նա­բար, աշ­խա­տա­վար­ձե­րի ու թո­շակ­նե­րի չն­չին բարձ­րա­ցու­մը չի կա­րող էա­պես փոխ­հա­տու­ցել Հա­յաս­տա­նի սպա­ռո­ղա­կան շու­կա­յում հուն­վա­րի 1-ից հե­տո տեղ գտած և սպաս­վե­լիք գնա­ճը: 2020-ի հուն­վա­րի 1-ից եր­րորդ եր­կր­նե­րից ներ­մուծ­վող գրե­թե բո­լոր ապ­րան­քա­տե­սակ­նե­րի վրա սկ­սում են տա­րած­վել ԵԱՏՄ մաք­սա­յին դրույ­քա­չա­փերն ամ­բող­ջու­թյամբ, ին­չի հետևան­քով 699 ապ­րան­քա­տե­սա­կի մաք­սա­յին դրույ­քա­չա­փեր կա­վե­լա­նան, այդ թվում՝ ա­ռա­ջին անհ­րա­ժեշ­տու­թյան ապ­րանք­նե­րի՝ մսի, մսից սնն­դա­յին են­թամ­թերք­նե­րի ո­րոշ տե­սակ­նե­րի, կաթ­նամ­թեր­քի, կեն­դա­նա­կան կամ բու­սա­կան ծագ­ման ճար­պե­րի, յու­ղե­րի, ձե­թի, ո­րոնց մաք­սա­յին դրույ­քա­չա­փե­րը կբարձ­րա­նան շուրջ 2,5-3 տո­կո­սով։ Բարձ­րա­նա­լու է նաև դե­ղո­րայ­քի մաք­սա­յին դրույ­քա­չա­փը։ Բա­ցի այդ, 2020 թվա­կա­նի հու­լի­սի 1-ից կբարձ­րա­նան նաև մի շարք ապ­րանք­նե­րի, մաս­նա­վո­րա­պես, ո­գե­լից խմիչք­նե­րի՝ օ­ղու, կո­նյա­կի, գի­նու, գա­րեջ­րի, ծխա­խո­տի, բեն­զի­նի, դի­զե­լա­յին վա­ռե­լի­քի, սեղմ­ված բնա­կան գա­զի ակ­ցի­զա­յին հար­կի դրույ­քա­չա­փե­րը, ին­չը ևս կհան­գեց­նի այդ ապ­րան­քա­տե­սակ­նե­րի գնի բարձ­րաց­ման։ Ե­թե սրան հա­վե­լենք նաև գա­զի գնի հնա­րա­վոր բարձ­րա­ցու­մը, ինչն էլ իր հեր­թին շղ­թա­յա­կան թան­կա­ցում­նե­րի ա­լիք կա­ռա­ջաց­նի, կար­ծում եմ` բնակ­չու­թյան սո­ցիա­լա­կան վի­ճա­կը ոչ միայն չի լա­վա­նա, այլև ան­կում կգ­րան­ցի:
-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը ներդ­րում­նե­րի բում էին խոս­տա­նում նաև, այդ բու­մը կա՞:
-2018-ի ապ­րի­լյան թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­տո թե՛ իշ­խա­նու­թյան, թե՛ հա­սա­րա­կու­թյան ո­րո­շա­կի հատ­վա­ծի մոտ կար­ծիք էր ձևա­վոր­վել, որ օ­տա­րերկ­րյա ներդ­րում­նե­րի բուռն ներ­հոսք կլի­նի Հա­յաս­տան, սա­կայն, ինչ­պես տես­նում ենք, դա տե­ղի չու­նե­ցավ։ Ներդ­րում­նե­րի մեծ ներ­հոսք ա­պա­հո­վե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ են հիմ­նա­վոր, ինս­տի­տու­ցիո­նալ և օ­րեն­սդ­րա­կան բա­րե­փո­խում­ներ։ Ի­րա­կա­նում օ­տա­րերկ­րյա ներդ­րո­ղին ա­վե­լի շատ հե­տաք­րք­րում են բիզ­նես հիմ­նե­լու և վա­րե­լու դյու­րի­նու­թյունն ու գրավ­չու­թյու­նը, իսկ Հա­մաշ­խար­հա­յին բան­կի հրա­պա­րա­կած Doing Business 2020 վար­կա­նի­շը վկա­յում է՝ Հա­յաս­տա­նը 2019 թվա­կա­նին վեց նի­շով հե­տըն­թաց է ու­նե­ցել նա­խորդ տար­վա հա­մե­մատ և զբա­ղեց­նում է 47-րդ տե­ղը աշ­խար­հի 190 եր­կր­նե­րի շար­քում։ Նման հե­տըն­թա­ցը պայ­մա­նա­վոր­ված է հինգ ա­ռան­ձին ցու­ցա­նիշ­նե­րով. փոքր ներդ­րող­նե­րի շա­հե­րի պաշտ­պա­նու­թյուն, սնան­կու­թյան գոր­ծըն­թաց, շին­թույ­լտ­վու­թյուն­նե­րի տրա­մադ­րում, հար­կե­րի վճա­րում և վար­կե­րի ստա­ցում։ ՀՀ է­կո­նո­մի­կա­յի նա­խա­րա­րը վեր­ջերս ա­սու­լի­սի ժա­մա­նակ խո­սեց միայն մեկ ցու­ցա­նի­շի՝ փոքր ներդ­րող­նե­րի շա­հե­րի պաշտ­պա­նու­թյան գծով հե­տըն­թա­ցի մա­սին, այն մեկ­նա­բա­նե­լով որ­պես Հա­մաշ­խար­հա­յին բան­կի մե­թո­դա­բա­նու­թյան փո­փո­խու­թյան ար­դյունք, սա­կայն մնա­ցած չորս ցու­ցա­նիշ­նե­րով հե­տըն­թա­ցի պատ­ճառ­նե­րի և դրանց վե­րաց­մանն ուղղ­ված քայ­լե­րի մա­սին ո­չինչ չաս­վեց։ Նա­խա­րա­րը մեր երկ­րի ներդ­րու­մա­յին օ­րեն­սդ­րու­թյու­նը ներ­կա­յաց­նում է որ­պես մի­ջազ­գա­յին լա­վա­գույն չա­փա­նիշ­նե­րին հա­մա­հունչ տն­տե­սա­կան փաս­թա­թուղթ, այն դեպ­քում, երբ այդ օ­րենքն ըն­դուն­վել է 1994-ին և վա­ղուց չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում թե՛ մի­ջազ­գա­յին չա­փա­նիշ­նե­րին, թե՛ Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սու­թյան զար­գաց­ման հրա­մա­յա­կա­նին։
-Կա­ռա­վա­րու­թյու­նը հայ­տա­րա­րել է 4,9 տո­կոս աճ, բայց նպա­տա­կա­կետ է դրել նվա­զա­գույ­նը 6-7 տո­կոս տն­տե­սա­կան աճ գրան­ցել: Ի­րա­տե­սա­կա՞ն թիվ է:
-Ար­ժույ­թի մի­ջազ­գա­յին հիմ­նադ­րա­մի կող­մից հրա­պա­րակ­վող «World Economic Outlook» զե­կույց­նե­րում պաշ­տո­նա­պես հրա­պա­րակ­վում են աշ­խար­հի եր­կր­նե­րի մակ­րոտն­տե­սա­կան ցու­ցա­նիշ­ներն ու դրանց կան­խա­տե­սում­նե­րը ա­ռա­ջի­կա մի քա­նի տա­րի­նե­րի հա­մար։ ԱՄՀ վեր­ջին զե­կույ­ցում Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սա­կան ա­ճը 2020-ի հա­մար կան­խա­տես­վում է 6%, ինչն էլ գու­ցե հիմք է ծա­ռա­յել ա­վե­լի բարձր նպա­տա­կա­կե­տի մա­սին հայ­տա­րա­րե­լու։ Ի­հար­կե, տն­տե­սա­կան ա­ճի ներ­կա­յաց­ված թվե­րը ո­րո­շա­կիո­րեն վկա­յում են տն­տե­սու­թյան մեջ դրա­կան մի­տում­նե­րի մա­սին, սա­կայն կարևոր հարց է, թե ի­րա­կա­նում ազ­գա­յին ար­դյունքն ինչ­պե՞ս է բաշխ­վում հա­սա­րա­կու­թյան շր­ջա­նում։ Կրկ­նեմ՝ հան­րա­պե­տու­թյու­նում տն­տե­սա­կան ա­ճը նե­րա­ռա­կան չէ և հիմն­ված է ոչ ար­տա­հա­նե­լի ո­լորտ­նե­րի վրա, ին­չը տն­տե­սու­թյան հա­մար եր­կա­րա­ժամ­կետ հատ­վա­ծում լուրջ ա­ռա­ջըն­թաց չի կա­րող ա­պա­հո­վել։ Անհ­րա­ժեշտ է փո­խել տն­տե­սա­կան ա­ճի մո­դե­լը՝ խթա­նե­լով տն­տե­սու­թյան ի­րա­կան հատ­վա­ծի` ար­տա­հա­նող ճյու­ղե­րի զար­գա­ցու­մը։
-Ազ­գա­յին վի­ճա­կագ­րա­կան ծա­ռա­յու­թյունն էլ վս­տա­հեց­նում է, թե 7,8 % տն­տե­սա­կան ակ­տի­վու­թյան ցու­ցա­նիշ ու­նենք: Սա ի՞նչ թիվ է:
-Տն­տե­սա­կան ակ­տի­վու­թյան ցու­ցա­նի­շի (ՏԱՑ) մի­ջո­ցով, ընդ­հան­րա­պես, գնա­հատ­վում է տն­տե­սու­թյան հիմ­նա­կան ո­լորտ­նե­րի ըն­թա­ցիկ ի­րա­վի­ճա­կը։ 2019-ին Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սա­կան ակ­տի­վու­թյան ցու­ցա­նի­շը, ըստ ՀՀ վի­ճա­կագ­րու­թյան կո­մի­տեի հրա­պա­րակ­ման, 2018-ի հա­մե­մատ 7,8 %-ով ա­ճել է։ Այդ ա­ճը գրանց­վել է ի հա­շիվ ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի, առևտրի, ար­դյու­նա­բե­րու­թյան, ո­րոշ չա­փով` նաև շի­նա­րա­րու­թյան ո­լորտ­նե­րի։ Ինչ վե­րա­բե­րում է գյու­ղատն­տե­սու­թյան ո­լոր­տին, այս­տեղ ան­կու­մը շա­րու­նակ­վել է։ Հարկ է նշել, որ ՀՆԱ-ի աճն ու ՏԱՑ-ի ա­ճը թեև տար­բեր ցու­ցա­նիշ­ներ են, սա­կայն սո­վո­րա­բար դրանք մոտ են լի­նում մի­մյանց և ար­տա­հայ­տում են երկ­րի տն­տե­սու­թյան ա­ճի տեմ­պե­րը։ Կար­ծում եմ, թերևս սա է նաև հիմք հան­դի­սա­ցել կա­ռա­վա­րու­թյան հա­մար՝ նա­խորդ տար­վա ար­դյունք­նե­րով ակն­կա­լե­լու նույն մա­կար­դա­կի տն­տե­սա­կան աճ:
Սևակ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆ
Դիտվել է՝ 12405

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ